Má fjársýslan semja við Rapyd?

Bæði ísraelsk yfirvöld og vopnaðir hópar Hamas og Palestínumanna hafa, síðan frá 7. október, gerst sek um stríðsglæpi og önnur alvarleg brot á alþjóðalögum samkvæmt nýlegri skýrslu Sameinuðu þjóðanna. Alvarlegastir eru þeir fjölmörgu glæpir sem hafa beinst að eða bitnað verst á börnum. Skýrslan þessi staðfestir fleiri tilfelli stríðsglæpa gegn börnum, á hernumdum svæðum Palestínu og í Ísrael, en hefur áður verið skrásett. Eru þar ekki undanskildir stríðsglæpirnir sem voru framdir í Lýðveldinu Kongó, Myanmar, Sómalíu, Nígeríu og Súdan. Eins svartur listi og þeir gerast.

Í það heila hafa Sameinuðu þjóðirnar skrásett 8.009 alvarleg brot gegn 4.360 börnum í Ísrael, Gaza og Vesturbakkanum – meira en tvöfalt hærri tölur en í Lýðveldinu Kongó, sem áður hafði þann mjög svo vafasama heiður að tróna efst á lista þegar kemur að ofbeldi gegn börnum.

Á Gaza hefur ómennskan tekið völdin í sínar hendur. Síðar á þessu ári er að vænta úrskurðar Alþjóðadómstólsins um hvort hernaðurinn á Gaza sé þjóðarmorð. Ríki heimsins eiga þó ekki að bíða eftir slíkum úrskurði og hefðu að sjálfsögðu þurft að bregðast miklu betur við, miklu fyrr. Ísland og önnur lönd verða að koma saman og innleiða efnahags- og viðskiptaþvinganir gegn Ísrael vegna framgöngu þeirra á Gasa.

Tímabært að beita skynsamlegum viðskiptaþvingunum

Fyrr í sumar lýsti Alþjóðadómstóllinn í Haag því yfir, með ráðgefandi áliti, að langvarandi landtaka Ísraela í Palestínu sé „ólögmæt“ og jafngildi í raun innlimun. Dómstóllinn kallaði eftir því að Ísrael myndi fljótt yfirgefa hernumdu svæðin og úrskurðaði að Palestínumenn ættu rétt á bótum vegna skaðans sem bæði hernámið og önnur kerfisbundin mismunun til 57 ára hefur valdið. Umrætt álit varpar í sjálfu sér ekki nýju ljósi á ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs – fjölmargar skýrslur og samþykktir frá Sameinuðu þjóðunum hafa reifað og komist að samskonar niðurstöðu. Álitið er samt sem áður mikill ósigur fyrir ísraelsk stjórnvöld og mun þrýsta á alþjóðlegar aðgerðir og viðbrögð.

Nú þegar, og raunar áður en álitið var birt, hefur bandarískum, breskum og evrópskum refsiaðgerðum fjölgað til muna, sem viðbragð við og til að sporna gegn ofbeldi landtökufólks gegn Palestínumönnum á Vesturbakka. Í ljósi alvarleika brotanna, gagnvart alþjóðalögum, hlýtur sú spurning að verða áleitnari hvort ekki sé tímabært að beina einnig sjónum að þeim ráðamönnum, fyrirtækjum og stofnunum sem hafa stutt við ólöglega landtöku og hernám.

Af hverju beinast spjótin að Fjársýslu ríkisins?

Fjársýslan stendur fyrir útboði á færsluhirðingu fyrir A hluta stofnanir ríkisins sem taka á gildi um næstu áramót. Núverandi samningur var upphaflega gerður við íslenska fyrirtækið Valitor, en ísraelska fyrirtækið Rapyd tók samninginn yfir þegar það keypti Valitor árið 2021 og breytti nafni þess í Rapyd Europe. Rapyd er með starfsemi á hernumdum svæðum Palestínumanna og ætti því sjálfkrafa að vera útilokað frá því að geta tekið þátt í útboðinu. Það er enda skýr stefna Íslands að eiga ekki viðskipti við fyrirtæki sem styðja með beinum hætti við landrán.

Ríkisstjórnir margra annarra landa hafa einnig varað fyrirtæki við því að eiga í viðskiptum á hernumdum svæðum Ísraels. Bandaríska utanríkisráðuneytið hefur nýlega ítrekað að fjármálafyrirtæki sem eiga í viðskiptum á þessum svæðum geti sætt þvingunum af hálfu bandarískra yfirvalda sem getur haft alvarlegar afleiðingar fyrir þau fyrirtæki. Rapyd er í þessum hópi, svo möguleikar þess til að stunda viðskipti gætu verið skert verulega í framtíðinni vegna þessa.

Í júnímánuði síðastliðnum samþykkti bæjarstjórn Akureyrarbæjar, með tíu atkvæðum gegn einu, eftirfarandi bókun:

„Bæjarstjórn Akureyrarbæjar fordæmir árásir gegn almennum borgurum á Gaza og önnur ofbeldisverk fyrir botni Miðjarðarhafs sem brjóta gegn alþjóðlegum mannúðarlögum, með tilheyrandi þjáningu og eyðileggingu borgaralegra innviða. Bæjarstjórn tekur undir með ályktun utanríkismálanefndar Alþingis, að kalla eigi eftir tafarlausu vopnahléi á átökum á svæðinu af mannúðarástæðum, mannúðlegri meðferð á og tafarlausri lausn gísla, aðgengi hjálpar- og mannúðarsamtaka og að neyðarvistum og læknisaðstoð verði komið til almennings tafarlaust. Þá telur bæjarstjórn mikilvægt að sveitarfélög og ríkisstofnanir gangi fram með góðu fordæmi, m.a. þegar kemur að kaupum á vörum og þjónustu. Sjálfsagt sé að gera þá kröfu til fyrirtækja sem Akureyrarbær á í viðskiptum við að þau virði alþjóðalög í hvívetna.“

Við undirritaðir viljum ítreka afstöðu okkar og hvetja Fjársýslu ríkisins til að semja ekki við Rapyd að undangengnu útboði.

Gunnar Már Gunnarsson er  bæjarfulltrúi Framsóknar á Akureyri. Sindri Kristjánsson er varabæjarfulltrúi Samfylkingarinnar á Akureyri