Lykilmaður í þróun krabbameinslyfja
Akureyringurinn Baldur Sveinbjörnsson hefur verið lykilmaður í norska líftæknifyrirtækinu Lytix Biopharma, sem sérhæfir sig í meðferðum gegn krabbameini, síðan fyrirtækið var stofnað árið 2003. Fyrirtækið hefur nú fengið leyfi til að stunda 2. stigs rannsóknir við bandarískt meðferðarsjúkrahús sem er leiðandi í krabbameinsrannsóknum á heimsvísu. Um leið undirbýr fyrirtækið skráningu á hlutabréfamarkaðinn Euronext Growth í Osló.
Baldur er rannsóknarstjóri fyrirtækisins og sá sem þróað hefur lyfjakandidata Lytix ásamt stofnanda fyrirtækisins, Öystein Rekdal. Lytix Biopharma á rætur að rekja til háskólans í Tromsö í norður Noregi en Baldur er prófessor við læknadeild skólans.
„Krabbamein er meðal illvígustu sjúkdóma sem herja á þjóðir heims, sem stafar að mestu af því að krabbameinsfrumur breytast stöðugt og eru erfiðar í meðferð,“ segir Baldur í tilkynningu sem fyrirtækið hefur sent frá sér. Hvorki hann né Øystein hafi dreymt um að vera komnir jafn langt nú og raun ber vitni, þegar þeir komust að því, í háskólanum í Tromsö árið 1996, að hægt væri að þróa mjólkurprótein til að drepa krabbameinsfrumur.
Mikið á golfvellinum
Baldur var liðtækur kylfingur á unglingsárum, varði miklum tíma við æfingar og leik á Jaðarsvelli auk þess sem hann var starfsmaður á vellinum í sumarfríum. Tvítugur, að loknu stúdentsprófi frá Menntaskólanum á Akureyri, hélt hann til náms í Tromsö og hugðist stunda nám í sjávarlíffræði en komst fljótt að því að líflæknisfræði höfðaði meira til hans.
„Frá Íslandi tók ég með mér starfsánægjuna og viljann til að vinna hörðum höndum. Það að þróa rannsóknirnar sem við stóðum að um miðjan níunda áratuginn yfir í lyf er raunverulegt langhlaup sem krefst þrautseigju,“ segir Baldur.
Virkjar ónæmiskerfið
Baldur hefur verið prófessor við háskólann í Tromsö síðan 2010. Í doktorsnámi sínu beindi hann sjónum að því hvernig nota mætti ónæmiskerfið til að ráðast gegn krabbameinsfrumum. „Við Øystein kynntumst sem rannsóknarfélagar í Tromsö og sáum snemma að varnarfrumur líkamans geta ráðist gegn krabbameinsfrumunum ef þær eru virkjaðar. Þróunarlyfið okkar auðveldar líkamanum að taka þátt í þessu mikilvæga verkefni sjálfur,“ segir hann.
Að loknu doktorsnámi starfaði Baldur í nokkur ár við krabbameinsrannsóknir við háskólann í Tromsö og Karolinska Institutet í Stokkhólmi. Árið 2009 sneri hann aftur til Lytix og býr í dag í Osló, með Elvi Þorsteinsdóttur unnustu sinni, en þar í borg eru höfuðstöðvar Lytix Biopharma.
2. stigs rannsóknir í Bandaríkjunum
Baldur og Lytix Biopharma hafa nýlega fengið samþykki matvæla- og lyfjaeftirlits Bandaríkjanna (FDA) til að hefja 2. stigs rannsóknir í Bandaríkjunum á ýmsum sjúkrahúsum. Meðal þeirra er eitt fremsta krabbameinsrannsóknasjúkrahús heims, MD Anderson Cancer Center í Texas, þar sem Nóbelsverðlaunahafinn Jim Allison starfar en hann hefur tekið að sér að vera ráðgjafi Lytix.
„Þetta er stór og mikilvægur áfangi fyrir fyrirtækið, því við erum skrefi nær því að geta nýtt tækni okkar í krabbameinsmeðferðir. Rannsóknin byrjar nú og nær til nokkurra tegunda krabbameina, þar með talin eru krabbamein í brjósti og í höfði og hálsi,“ segir Baldur.
Að auki gerði Lytix Biopharma síðasta sumar samning við Verrica Pharmaceuticals í Bandaríkjunum um leyfi til notkunar helsta lyfjakandidats fyrirtækisins sem svo er kallaður, LTX-315, við meðferð húðkrabbameins. LTX-315 – lyfjakandidat eða þróunarlyf – er notað sem stungulyf gegn æxlum og „verkar á einstakan hátt með því að mynda frumudauða og drep í æxlinu sem leiðir til losunar æxlismótefnavaka og öflugra ónæmisörvandi sameinda. Stig I / II rannsóknir hafa sýnt aukningu á CD8 + T frumum í æxlum hjá flestum sjúklingum og hefur leitt til fækkunar á meðhöndluðum og jafnframt ómeðhöndluðum æxlum í einum og sama sjúklingi,“ segir í kynningu frá fyrirtækinu.
Fjáröflun
Baldur er í forsvari nú þegar Lytix Biopharma hyggst afla hundruða milljóna króna áður en það verður skráð í kauphöllinni í Osló en skráningin á Euronext Growth Oslo mun styðja við áform fyrirtækisins til áframhaldandi vaxtar. Hann segist hlakka til að hitta íslenska fjárfesta á næstu vikum til að kynna þeim fyrirtækið. „ Í ljósi þess mikla áhuga sem er á Íslandi á erfðafræði og læknavísindum vonumst við til þess að íslenskir fjárfestar taki þátt í skráningunni,“ segir hann. „Við munum leitast við að taka upp stefnumótandi samstarf við ýmsa aðila í lyfjaiðnaðinum og við helstu líftæknifyrirtæki til að hámarka líkurnar á að okkar lyfjakandidatar verði notaðar til að meðhöndla sjúklinga um allan heim og geti komið að klínískum notum sem fyrst,“ segir Baldur.