Landhelgisgæslan eyddi sprengju í Hlíðarfjalli

Hlíðarfjall hefur að geyma margs konar minjar um seinni heimsstyrjöldina. Á vefnum grenndargral.is, sem grunnskólakennarinn Brynjar Karl Óttarsson heldur úti af mikilli ástríðu fyrir gersemum og sögulegum minjum í heimabyggð, var sagt frá því í liðinni viku að sprengjusveit Landhelgisgæslunnar hafi eytt breskri sprengju af Mortar-gerð frá því í seinni heimsstyrjöldinni sem fansnt í Hlíðarfjalli. Á vefnum er iðulega vísað til þess að Varðveislumenn minjanna finni hluti. Nýlega var einnig fjallað um fund á skotfærum úr fórum nasista sem fundust í fjallinu og veldur nokkrum heilabrotum hvernig slíkt hefur ratað á þennan stað.

Sérstaklega er tekið fram að sprengjurnar sem hafa verið að finnast í Hlíðarfjalli séu utan skíðasvæðisins og úr alfaraleið, en það breyti þó ekki því að á meðan virkar sprengjur liggja á víðavangi sé hættan alltaf til staðar og rétt að fara að öllu með gát.

Fréttin á grenndargral.is um sprengjuna sem eytt var á miðvikudaginn í liðinni viku er svohljóðandi.

„Sprengjusveit Landhelgisgæslunnar eyddi breskri sprengju úr seinni heimsstyrjöldinni í Hlíðarfjalli í dag. Varðveislumenn minjanna gengu fram á hlut í fjallinu í gær sem svipaði mjög til breskrar sprengju af gerðinni Mortar og tilkynntu þegar í stað um fundinn. Eftir að hafa ráðfært sig við Landhelgisgæsluna og sent myndir og mál suður, barst staðfesting á að um mortar-sprengju væri að ræða. Teymi sprengjusérfræðinga kom norður í gærkvöld en gekk á fjallið í morgun. Rannsóknir þeirra á staðnum staðfestu að þarna væri virk sprengja á ferðinni sem hætta stafaði af og var því ákveðið að eyða henni á staðnum. Aðgerðin heppnaðist vel. Þetta er í þriðja skipti á undanförnum fjórum árum sem sprengjudeild Landhelgisgæslunnar þeysist upp í Hlíðarfjall til að eyða sprengjum úr seinni heimsstyrjöldinni. Rétt er að taka fram að svæðið sem sprengjurnar hafa verið að finnast á er utan skíðasvæðisins og úr alfaraleið. Það breytir þó ekki því að á meðan virkar sprengjur liggja á víðavangi er hættan alltaf til staðar og rétt að fara að öllu með gát.“

Skotfæri úr fórum nasista

Tveimur dögum áður en Brynjar Karl fann Mortar-sprengjuna í Hlíðarfjalli fann hann skotfæri úr fórum nasista í fjallinu, en það er hulin ráðgáta hvernig slíkt getur hafa ratað á þessar slóðir.

Í frásögn af þýsku skotfærunum sem birtist á grenndargralsvefnum mánudaginn 5. ágúst og er meðal annars sagt frá því að Grenndargralið hafi nokkur undanfarin ár fjallað nokkuð um æfingabúðir bandamanna í vetrarhernaði á stríðsárunum í Hlíðarfjalli. Þar hafi ýmislegt komið í ljós, en nýjasti fundur Varðveislumanna minjanna á æfingasvæði breskra, bandarískra og norskra hermanna í fjallinu sé sérstaklega áhugaverður og án efa sá sem veldur mestum heilabrotum. Enda er hér um þýsk skotfæri að ræða, eins og sagt er frá í umfjöllun Grenndargralsins. Þar segir meðal annars:

„Gripurinn sem um ræðir er skothylki af gerðinni 7.92×57mm Mauser, framleitt í Þýskalandi árið 1937. Sú staðreynd að þýskt skothylki frá stríðsárunum finnist í æfingabúðum bandamanna á Íslandi er um margt afar óvenjuleg. Ekki síður vekur athygli að umræddur gripur er skothylki ásamt byssukúlu, sem sagt heilt skot. Endinn á hylkinu gefur jafnframt til kynna að um heilt skot er að ræða þar sem engin merki eru um far eftir gikk á byssu.

Skot af þessari gerð komu fyrst fram á sjónarsviðið á tímum þýska keisaradæmisins n.t.t. á árunum 1903-1905. Eftir fyrri heimsstyrjöld máttu Þjóðverjar aðeins framleiða vopn og skotfæri í takmörkuðu magni. Þeim leyfðist að framleiða þessa tilteknu gerð skotfæra og það einungis í einni verksmiðju. Verksmiðjan bar nafnið Polte. Árið 1924 fóru Þjóðverjar að framleiða skotfæri í fleiri verksmiðjum en þó ávallt undir bókstafnum P til að villa um fyrir eftirlitsaðilum úr röðum bandamanna. Skotið í Hlíðarfjalli er framleitt í einni af 34 verksmiðjum nasista í Þýskalandi sem framleiddu ógrynni 7.92×57mm Mauser-skota á árunum fyrir stríð og hugsuð voru fyrir stríðsbrölt nasista. Í átökum seinni heimsstyrjaldar notaði þýski herinn skot eins og það sem fannst í Hlíðarfjalli, jafnt landher sem flugher (Luftwaffe), í riffla og vélbyssur.“

Nánar um fundinn: Grenndargralið » Skotfæri úr fórum nasista fannst í Hlíðarfjalli

Hér er stutt myndband um fund skothylisiins í Hlíðarfjalli: